หนังสือเล่มนี้แปลมาจากหนังสือที่ชื่อว่า Poor Economics ที่เขียนโดย Abhijit Banerjee และ Esther Duflo เป็นหนังสือที่ตีแผ่เรื่องราวของคนจนในมุมมองของเศรษฐศาสตร์ได้อย่างน่าสนใจ ผมนำข้อคิดที่ได้จากหนังสือเล่มนี้มาสรุปได้ 7 ข้อดังต่อไปนี้ครับ

1. คนจนมักจะขาดข้อมูลที่สำคัญและมีความเข้าใจผิด ๆ เช่น ไม่อยากให้ลูกฉีดวัคซีน หรือไม่ค่อยเห็นความสำคัญของการศึกษา หรือไม่ได้สนใจเรื่องการใช้ปุ๋ยเพื่อเพิ่มผลผลิตทางเกษตรกรรม หรือแม้กระทั่งเข้าไม่ถึงข้อมูลที่สำคัญเกี่ยวกับสุขภาพ ทำให้เขามักจะตัดสินใจผิด ๆ

2. หากเราต้องการให้คนจนเข้าถึงข้อมูลที่เป็นประโยชน์ เราควรจะต้องทำให้น่าสนใจ เช่น ให้ข้อมูลผ่านละครหรือรายการโทรทัศน์เป็นต้น

3. คนจนมักจะต้องรับผิดชอบในงานต่าง ๆ จำนวนมาก ทำให้เขาอาจจะตัดสินใจได้แย่กว่าคนรวย ที่มักจะมีผู้ตัดสินใจที่ถูกต้องให้เขาจำนวนมาก เช่น เขาไม่มีน้ำดื่มสะอาดใช้ ถ้าเขาต้องการน้ำดื่มที่สะอาดเขาต้องสร้างน้ำดื่มแบบนั้นขึ้นเอง ก็ยิ่งทำให้งานเขาเยอะขึ้น การตัดสินใจเยอะขึ้น ซึ่งทำให้คุณภาพการตัดสินใจของเขาแย่ลง

4. คนจนกลับเป็นกลุ่มคนที่อาจจะต้องจ่ายหลายอย่างในราคาแพงกว่าคนรวย เช่นอยากได้สินเชื่อ เขากลับเป็นคนที่ต้องจ่ายดอกเบี้ยเงินกู้มากกว่าคนรวย อยากจะซื้อประกัน ก็มีประกันจำนวนที่ไม่มากนักให้เขาได้เลือก

5. รัฐบาลควรเข้ามามีบทบาทในการสนับสนุนในการสร้างผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ที่ตอบโจทย์คนจนให้มากขึ้น หรือหากไม่มีเอกชนไหนทำ ก็อาจจะต้องทำเอง เช่นการอุดหนุนเบี้ยประกัน หรือการจ่ายคูปองให้นักเรียนได้เรียนทั้งโรงเรียนเอกชนและรัฐบาล หรือการให้ธนาคารลดค่าธรรมเนียมต่าง ๆ ให้กับคนจน

6. ประเทศที่ยากจนอาจจะไม่ได้ล้มเหลวเพราะความยากจน หรือ เพราะผ่านประวัติศาสตร์ที่เลวร้ายเสมอไป แต่บางครั้งเกิดจากการออกแบบนโยบายที่ผิดพลาด ซึ่งประชาชนอาจจะต้องรวมตัวกันเพื่อตรวจสอบการทำงานของภาครัฐ

7. หลายครั้งความล้มเหลวเกิดจากความคาดหวังสร้างความจริง (Self-fulfilling prophecy) เช่น หากเด็กได้ยินครูหรือพ่อแม่บอกว่าเขาโง่เกินไปที่จะเรียน เขาก็จะเลิกเรียน

ก็เป็นหนังสือที่ทำให้เราเห็นภาพใหญ่ของความยากจนได้เป็นอย่างดีอีกเล่มหนึ่งทีเดียวครับ

ติดตามผลงานอื่น ๆ ได้ทาง Page Nopadol’s Story หรือ Nopadol’s Story Podcast ใน Podbean Soundcloud Apple Podcast Spotify YouTube หรือ Blockdit

ผมเพิ่งได้อ่านหนังสืออีกเล่มจบ ชื่อ The Happiness Equation ซึ่งเหมือนกับหนังสืออีกเล่มหนึ่งที่ผมก็อ่านจบไปเหมือนกัน เพียงแต่เล่มนี้มีที่มาที่ไปที่แตกต่างจากหนังสือเล่มแรก (ที่ชื่อเดียวกันที่ที่ผมได้อ่าน)

คือเล่มนี้เกิดจากที่ผมได้ไปอ่านหนังสือภาษาไทยเล่มหนึ่งที่ได้มาจากงานสัปดาห์หนังสือชื่อว่า ทุกพฤติกรรมมีความเสี่ยง โปรดอย่าลำเอียงก่อนตัดสินใจ ซึ่งเขียนโดย อาจารย์ณัฐวุฒิ เผ่าทวี ซึ่งเป็นศาสตราจารย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม จาก University of Warwick ในประเทศสหราชอาณาจักร

ด้วยความที่ส่วนตัวเป็นคนที่ชอบอ่านหนังสือแนวนี้อยู่แล้ว และเคยเขียนหนังสือมา 3 เล่ม ได้แก่ แค่คิดก็ผิดแล้ว เล่นหุ้นอย่างไร ไม่ให้ลำเอียง และ ที่เราแย่เพราะโชคร้าย เขาสบายเพราะโชคดี เลยยิ่งชอบอ่านหนังสือทำนองนี้ และต้องบอกว่าเล่มที่ว่ามานี้อ่านแล้ว ชอบมาก ๆ มากขนาดที่ว่ารีบไป Search ว่าอาจารย์ท่านนี้เขียนหนังสือเล่มไหนอีก เลยมาเจอหนังสือเล่มนี้ และกดซื้อเลยโดยไม่ลังเล

แถมยังถามเพื่อน ๆ ใน Facebook ว่าใครรู้จักอาจารย์ท่านนี้บ้าง Inbox ไปคุยกับอาจารย์เขาเลยทีเดียว!

กลับมาที่หนังสือเล่มนี้ ผมก็ใช้เวลาอ่านไม่นานครับ อ่านแล้วประทับใจ ถึงแม้ว่าบางคน (จากที่ผมอ่าน Review) บอกว่า มีสมการเยอะ ไม่ค่อยเข้าใจเรื่องการวิจัยทางเศรษฐศาสตร์ แต่ผมกลับชอบ เพราะสิ่งที่เขียนมันยืนยันมาจากงานวิจัยที่อาจารย์ทำจริง ๆ ไม่ได้แค่คิดมาลอย ๆ หรือมีการอ้างอิงจากงานวิจัยระดับโลกเยอะมาก ๆ

เอาเป็นว่า ผมเกริ่นมาซะยาว เล่มนี้ ผมสรุปสิ่งที่ผมคิดว่าน่าสนใจไว้ได้ดังนี้ครับ

1. ในกรณีที่เรามีประสบการณ์มามากพอแล้ว เวลาเราตัดสินใจเรื่องอะไร เราควรเชื่อสัญชาตญาณของเราจะดีกว่า แต่ถ้าเราไม่มีประสบการณ์ในเรื่องนั้น เราอย่าไปเชื่ออารมณ์ของเรามาก

2. เรามักจะมีแนวโน้มที่จะมองในเชิงบวกกับสิ่งที่เราเป็นอยู่ในปัจจุบันมากกว่าสิ่งที่เราไม่ได้เป็น

3. จริง ๆ แล้ว เราไม่ได้อยากรวยหรอก เราอยากมีเงินมากกว่าคนอื่นเท่านั้น

4. จริง ๆ แล้ว เงินก็สามารถซื้อความสุขได้จริง ๆ นั่นแหละ

5. งานวิจัยพบว่าคนที่เดินทาง 23 นาทีไปทำงานหรือที่ใดที่หนึ่ง (ซึ่งเป็นค่าเฉลี่ยการเดินทางในประเทศเยอรมัน) จะต้องการผลตอบแทนมากกว่าประมาณ 19% เพื่อชดเชยการเดินทางนี้

6. งานวิจัยพบอีกว่า การแต่งงานให้ความสุขเหมือนกับได้เงินสด 3,500 ปอนด์ แต่เราต้องการเงินสดถึง 8,000 ปอนด์ เพื่อชดเชยความทุกข์ที่เกิดจากการหย่าร้าง (ในปีแรก)

7. ในการแต่งงานนั้น ความสุขจะขึ้นสู่จุดสูงสุดในปีแรกหลังจากแต่งงาน แล้วจะอยู่ต่อแค่เพียง 2 ปีหลังจากแต่งงานเท่านั้น!

8. คนทั่วไปจะมีความสุขก่อนที่จะมีลูก และความสุขจะขึ้นไปสู่จุดสูงสุดในปีที่ลูกเกิด แต่พอหลังจากมีลูกแล้ว ความสุขจะลดลงตั้งแต่ปีแรกที่ลูกเกิดเลย และเราจะสร้างความคุ้นเคยกับความสุขที่น้อยลงนั้นเมื่อลูกเกิดมาแล้ว 5 ปี

9. เราจะรู้สึกดีขึ้นเวลาเราตกงาน เมื่อเราทราบว่าคู่ของเราก็ตกงานเหมือนกัน!

10. เช่นเดียวกัน เราจะรู้สึกไม่แย่นักถ้าเราอ้วน ในขณะที่คนที่เรารักอ้วนเหมือนกัน!

11. งานวิจัยพบว่า ข้อความที่จะช่วยให้คนร่วมกิจกรรมที่ช่วยสิ่งแวดล้อม คือ ข้อความว่า “มาร่วมมือกันกับคนอื่น ๆ เพื่อช่วยรักษาสิ่งแวดล้อมกัน” มากกว่าข้อความประเภทอื่น ๆ

12. งานวิจัยยังพบอีกว่า เราจะมีความสุขเพิ่มขึ้นประมาณ 25% ถ้าเพื่อนบ้านที่อยู่ในระยะทาง 1 ไมล์ห่างจากบ้านเรามีความสุขเพิ่มมากขึ้น

จริง ๆ หนังสือเล่มนี้ยังมีสถิติ ผลวิจัย อะไรอีกมากมายที่น่าสนใจมาก ๆ นะครับ อยากแนะนำให้ลองอ่านกันดู ถึงแม้ว่าบทแรก ๆ จะมีพวกเรื่องสถิติวิจัยเยอะหน่อย ถ้าไม่เข้าใจก็ไม่ได้ทำให้อรรถรสในการอ่านเสียไปแต่ประการใด ลองอ่านกันดูครับ

อ้อ อาจารย์ผู้แต่งหนังสือได้พูด TED Talk ในหัวข้อนี้เลยครับ ลองกดดูได้ตาม Link นี้ได้ครับ

อ่านบทความอื่น ๆ ได้ที่ www.NopadolStory.com หรือเข้าร่วมกลุ่ม Line@ ได้ที่ https://line.me/R/ti/p/%40nopadolrompho หรือฟัง Podcast Nopadol’s Story ได้ที่ https://nopadolstory.podbean.com/

หนังสือเล่มนี้เขียนโดย Steven D. Levitt กับ Stephen J. Dubner จริง ๆ เป็นหนังสือเล่มที่ 3 ของเขาใน Series นี้ ต่อจาก Freakonomics และ Super Freakonomics ซึ่งเป็นหนังสือที่กล่าวถึงเรื่องราวเชิง Bebavioural Economics ซึ่งเป็นแนวที่ผมชอบ แต่ก็แปลกใจตัวเองอยู่เหมือนกัน ที่ยังไม่ได้อ่าน 2 เล่มแรก มาอ่านก็เล่มนี้เลย

อ่านจบ ก็ชอบอีกเช่นเคย และคิดว่าคงต้องหา 2 เล่มแรกมาอ่านแน่ ๆ ครับ หนังสือเล่มนี้อ่านเพลินและได้ข้อคิดอะไรหลาย ๆ อย่าง ก็เลยนำมาสรุปข้อคิดที่ได้จากหนังสือเล่มนี้เลยละกันครับ

1. คิดแบบพิลึก (Freak) มันคือการคิดไม่เหมือนกับคนอื่น เช่น โดยทั่วไปเวลานักฟุตบอลยิงลูกโทษ เขามักจะยิงไปมุมใดมุมหนึ่งของประตู ทั้ง ๆ ที่ตามสถิติแล้ว การยิงไปตรงกลางประตูที่ผู้รักษาประตูยืนอยู่ในตอนแรก มีโอกาสเข้ามากกว่าการยิงไปมุมใดมุมหนึ่งอีก (เพราะผู้รักษาประตูก็มักจะพุ่งไปมุมใดมุมหนึ่งอยู่แล้ว) แต่หากใครคิดแบบพิลึก ยิงไปกลางประตู แล้วผู้รักษาประตูไม่พุ่งไป แต่ยืนรับอยู่กลางประตูเลย เขาจะโดนต่อว่าอย่างมาก ว่าทำอะไรเนี่ย ยิงไปให้เขายืนรับนี่นะ (ทั้ง ๆ ที่จริง ๆ ตามสถิติมันน่าจะทำแบบนั้นก็ตาม) นั่นจึงทำให้นักฟุตบอลส่วนใหญ่ตัดสินใจยิงไปมุมใดมุมหนึ่งมากกว่านั่นเอง

2. คำสามคำที่พูดยากที่สุดคือ “ผม/ฉัน ไม่รู้” คนเราไม่รู้ในหลาย ๆ เรื่องแต่มักจะไม่ค่อยยอมรับ เรายินดีที่จะเดาสุ่มไปเรื่อย หรือแม้กระทั่งแสดงว่าตัวเองเป็นผู้รู้เรื่องนั้น ๆ

3. ก่อนที่เราจะหาคำตอบ เราต้องให้แน่ใจก่อนว่า “ปัญหาที่เราต้องการจะแก้คืออะไร” นี่คือกลยุทธ์ที่โคบายาชิ ใช้ในการทำลายสถิติโลกในการแข่งขันการกิน Hot dog คือ เขาไม่ได้มาตั้งหน้าตั้งตากินให้มันเร็ว ๆ แต่ เขาเริ่มจากคำถามว่า จะทำอย่างไรให้กิน Hot dog ให้ได้เยอะที่สุด (เขาหัก Hot dog ออกเป็นสองส่วน เพราะกินง่ายกว่า และเขากินขนมปังแยกจากไส้กรอก แถมมีการเอาขนมปังไปจุ่มน้ำก่อนกินอีกต่างหาก ซึ่งมันไม่ใช่วิธีการกิน Hot dog แบบคนปกติเขากินกัน)

4. นักคิดตัวจริงจะมองหาหนทางใหม่ ๆ จากการพิจารณาปัญหาเดิม ๆ ที่มีคนพิจารณาไปแล้ว นี่คือสิ่งที่ทำให้ แบร์รี มาร์แชลล์ แพทย์ชาวออสเตรเลีย พบว่าสิ่งที่ทำให้กระเพาะอาหารอักเสบ ไม่ใช่ความเครียดและอาหารรสเผ็ด ที่คนส่วนใหญ่เชื่อกันมาก่อน

5.  เราควร “คิดแบบเด็ก” นั่นคือ การเล่นสนุก การคิดแบบเล็ก ๆ เช่น บางทีปัญหาจากการศึกษา หลายกรณี มันเกิดจากการที่เด็กสายตาสั้น แค่ซื้อแว่นให้ ก็ช่วยเรื่องการศึกษาเด็กได้มหาศาลแล้ว หรือ ความกล้าในการตั้งคำถาม

6. ควรค้นหาสิ่งที่จูงใจผู้คน บางทีแรงจูงใจที่เราคิดอาจจะไม่เป็นจริงเสมอไป เช่น ถ้าเราอยากประหยัดพลังงาน สิ่งที่จูงใจ ไม่ใช่ ข้อความที่บอกว่าการประหยัดพลังงานจะช่วยสิ่งแวดล้อม แต่เป็นข้อความทำนองว่า เพื่อนบ้านเขาทำกันทั้งนั้น ต่างหาก

7. การคิดพิลึกอาจจะทำให้เรามองเห็นอะไรดี ๆ อีกมาก อย่างเช่นกรณีของกษัตริย์โซโลมอน ที่ตัดสินว่า ใครจะเป็นแม่ที่แท้จริงของเด็ก (มีผู้หญิง 2 คน ทะเลาะกันว่าเป็นแม่ของเด็กทารกคนหนึ่ง) โดยตัดสินว่า เขาจะผ่าเด็กออกเป็น 2 ท่อน ใครเห็นด้วยบ้าง คนหนึ่งบอกเห็นด้วย อีกคนหนึ่งบอก งั้นไม่เป็นไร ยกลูกให้อีกคนเถอะ ซึ่งทำให้กษัตริย์โซโลมอนรู้เลยว่า คนที่ยอมยกลูกให้อีกคน ย่อมเป็นแม่ที่แท้จริง เพราะไม่มีแม่ที่แท้จริงคนไหนจะยอมให้ลูกตัวเองถูกผ่าแบ่งครึ่ง หรือกรณีของ email ที่หลอกเอาเงินคนอ่าน คนเขียนตั้งใจเขียนให้เห็นชัด ๆ ว่านี่คือ email หลอกเอาเงิน เพราะเขาต้องการให้มีแต่เฉพาะคนที่ไม่มีความรู้เท่านั้นที่จะติดต่อเขามา ไม่งั้นงานเขาจะหนักมากกับการที่ต้อง deal กับคนจำนวนมาก

8. วิธีที่จะโน้มน้ามคนที่ยึดมั่นในความคิดของตัวเอง 1) เข้าใจว่าการโน้มน้าวเป็นเรื่องที่ยาก 2) จำไว้ว่า เราเป็นเพีียงผู้เสนอ แต่อีกฝ่ายเป็นผู้ตัดสินใจ 3) อย่าคิดว่าข้อเสนอของเราสมบูรณ์แบบ 4) ยอมรับจุดแข็งของข้อโต้แย้งของฝ่ายตรงข้าม 5) เก็บคำดูถูกไว้ในใจ 6) ใช้วิธีการเล่าเรื่อง

9. บางที การยอมแพ้ก็มีข้อดี ลองนึกถึงกรณีเครื่องบิน Concorde ที่ทั้งรัฐบาลอังกฤษกับฝรั่งเศส ไม่ยอมแพ้ ดันทุรังทำต่อ ทั้ง ๆ ที่รู้มาตั้งนานแล้วว่าไม่คุ้ม หรือ การส่งกระสวยอวกาศ Challenger ที่เกิดโศกนาฏกรรมขึ้น เนื่องจาก NASA ดื้อดึงที่จะส่งกระสวยขึ้นไป ทั้ง ๆ ที่มีคนทักท้วงว่าอันตราย

อ่านบทความอื่น ๆ ได้ที่ www.NopadolStory.com หรือเข้าร่วมกลุ่ม Line@ ได้ที่ https://line.me/R/ti/p/%40nopadolrompho หรือฟัง Podcast Nopadol’s Story ได้ที่ https://nopadolstory.podbean.com/