OKRs กับการประเมินผลพนักงาน

OKRs ไม่ใช่เครื่องมือในการประเมินผลพนักงาน ด้วยเหตุผลหลัก 3 ประการครับ 1) OKRs จะถูกออกแบบโดยพนักงานดังนั้น OKRs ของแต่ละคนจึงมีความแตกต่างกัน ดังนั้นการนำเอา OKRs มาเปรียบเทียบกันเพื่อที่จะบอกว่าใครเก่งกว่าใคร จึงไม่ควรทำเป็นอย่างยิ่ง 2) OKRs เน้นการตั้งเป้าหมายที่ท้าทาย ดังนั้นถ้าหากเราเอาระบบการประเมินผลพนักงานมาโยงกับ OKRs จะทำให้คนไม่กล้าตั้งเป้าหมายที่ท้าทาย หรือไม่กล้าที่จะทำอะไรที่ไม่เคยทำ เพราะจะกลัวว่าตัวเองจะทำไม่สำเร็จ ดังนั้นเขาก็จะตั้ง OKRs แบบง่าย ๆ ที่เขาทำได้อยู่แล้ว และ 3) OKRs เน้นการสร้างแรงจูงใจภายในให้เกิดขึ้นในองค์กร คนทำ OKRs ต้องเป็นเพราะว่าเขาอยากทำ มันคือความฝันของเขา ไม่ใช่ว่าต้องทำเพราะอยากได้เงินเดือนขึ้น ซึ่งถ้าเป็นแบบหลังเราก็มีระบบที่เชื่อมโยงกับแรงจูงใจภายนอกอยู่แล้ว

ที่บอกว่า OKRs ไม่ใช่เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินผลพนักงาน ไม่ได้แปลว่าถ้าเช่นนั้นให้ยกเลิกระบบการประเมินผลพนักงานไปเลยนะครับ เวลาบอกว่า OKRs ไม่ได้ใช้เพื่อสิ่งนี้ ไม่ได้แปลว่าเราไม่ควรทำสิ่งนั้นนะครับ ผมมักจะเจอคำถามแบบนี้บ่อยว่า ถ้าไม่เอา OKRs มาประเมินผลพนักงานแล้วจะเอาอะไรไปประเมิน

คำถามนี้มีสมมุติฐานมาจากความคิดที่ว่าเมื่อองค์กรใช้ OKRs แล้ว เราต้องยกเลิกระบบเดิมให้หมด ห้ามใช้ระบบ KPIs หรือระบบใด ๆ เลย ซึ่งส่วนตัวผมไม่เห็นด้วยนะครับ เครื่องมือแต่ละเครื่องมือมีวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกันครับ

ดังนั้นตอบคำถามว่า ถ้าไม่เอา OKRs มาใช้ในการประเมินพนักงาน แล้วเราจะเอาอะไรประเมิน คำตอบก็คือ ก็เอาสิ่งที่ท่านใช้ก่อนหน้าที่จะใช้ OKRs นั่นแหละครับ ท่านเคยใช้ KPIs ประเมิน ก็ใช้ต่อไป หรือท่านจะใช้ KPIs ร่วมกับการประเมินสมรรถนะของพนักงาน ให้หัวหน้าประเมินลูกน้องโดยให้คะแนนตามหัวข้อต่าง ๆ หรือจะเป็นการประเมินแบบ 360 องศา คือหัวหน้าประเมินลูกน้อง เพื่อนร่วมงานประเมินเพื่อนร่วมงานด้วยกัน ลูกน้องประเมินหัวหน้า ก็ทำกันต่อไปได้

การมีหรือไม่มี OKRs ไม่ได้มาเกี่ยวข้องกับการปรับเปลี่ยนระบบการประเมินผลพนักงานแต่อย่างใดเลยครับ บางคนอาจจะบอกว่าก็ระบบเดิมมันไม่ดี เลยอยากปรับเปลี่ยน ก็ปรับได้ครับ ไม่ได้ห้าม แต่ไม่ใช่เอา OKRs มาใช้แทนระบบเดิม เพราะ OKRs ไม่ได้ถูกสร้างเพื่อการประเมินพนักงาน ถ้าท่านเอามาใช้ในการประเมินพนักงาน มันก็กลายเป็นระบบประเมินเดิม ๆ นั่นแหละครับ มันไม่ใช่ OKRs แล้ว

เหมือนกับว่าเรามีเลื่อยอันหนึ่ง แต่มันทื่อ เราคงต้องหาทางลับเลื่อยให้คมขึ้น ไม่ใช่แนะนำให้เอาค้อนมาแทนเลื่อยจริงไหมครับ ระบบประเมินผลก็เหมือนกันครับ ถ้ามันไม่ดี ต้องแก้ที่ระบบนั้น ไม่ใช่เอา OKRs ไปแทน เพราะนอกจากไม่ได้ช่วยทำให้ดีขึ้นแล้ว การใช้ OKRs จะไม่สำเร็จอีกด้วย

ส่วนคำถามที่ว่าแล้วถ้าไม่เอา OKRs มาประเมินผล แล้วพนักงานจะทำ OKRs เหรอ ก็คงเหมือนที่เคยเขียนไปก่อนหน้านี้แล้วนะครับว่า OKRs จะถูกผลักดันจากแรงจูงใจภายในมากกว่าแรงจูงใจภายนอก ซึ่งถ้าองค์กรใดบอกว่าถ้าพนักงานไม่ได้เงิน เขาไม่ทำหรอก ถ้าเป็นเช่นนั้นจริงผมว่าน่าเป็นห่วงนะครับ เพราะเงินมันมีจำกัด ถ้าพนักงานในองค์กรจะมีแรงจูงใจจากการเพิ่มเงินให้เขาเท่านั้น ผมว่าองค์กรนั้นจะเติบโตต่อไปได้ค่อนข้างยากทีเดียว

ก็ลองนำไปพิจารณากันได้นะครับ ส่วนตัว (และหนังสือและผู้รู้ทุกคนที่ผมรู้จัก) ไม่สนับสนุนให้เอา OKRs ไปใช้ในการประเมินผลพนักงานเพื่อขึ้นเงินเดือนหรือแจกโบนัสเลยครับ

ติดตามผลงานอื่น ๆ ได้ทาง Page Nopadol’s Story หรือ Nopadol’s Story Podcast ใน Podbean Soundcloud Apple Podcast Spotify YouTube หรือ Blockdit